Onrechtmatige Hinder

Nederland is dicht bebouwd. Dat geld voor de grote steden nog meer dan in de provincie. Elke dag worden er nieuwe omgevingsvergunningen aangevraagd voor uitbouwen, opbouwen, aanbouwen, verbouwen en nieuwbouwen. Tegenover deze bouwlust van de een staat niet zelden de hinder van de ander. In veel gevallen wordt een bestaand gebouw iets groter, breder of hoger gemaakt. Daar waar eerder een zonovergoten tuin was, rest nu een armetierige schaduwtuin. Of een prachtige woonkamer met veel daglicht eindigt in een donker somber zitvertrek. En juist in een dichtbevolkt land als Nederland leidt dat tot ergernissen, irritaties en conflicten.

Licht, zon en lucht

Om met de deur in huis te vallen, er is veel geregeld in Nederland, maar niet expliciet het recht op licht, vrij uitzicht en/of zon. Koop je een huis met volledig vrij uitzicht, dan is dat vrij uitzicht niet gegarandeerd. Een bestemmingsplan kan namelijk betrekkelijk eenvoudig veranderd worden. Kijk je vandaag uit op een weiland, dan kan het zo maar dat dit weiland binnen 10 jaar omgeturnd is in een mega woonwijk.

Vermindering van toetreding van daglicht, zonlicht of het voorkomen van ongewenste schaduw is beperkt geregeld in Nederland.

Moet je dit zomaar laten gebeuren? Ben je dan helemaal kansloos? Is er dan niets dat je kan helpen? Ja zeker, er is hoop en dat heet de onrechtmatige hinder.

Recht om te bouwen

Buren met bouwplannen en in het bezit van een gemeentelijke toestemming om te mogen bouwen zullen aangeven dat ze het ‘recht’ om te bouwen hebben. Er bestaan in Nederland twee officiële wegen om tot een bouwactiviteit over te gaan.

1. Omgevingsvergunning

Voor grotere verbouwingen, uitbreidingen en nieuwbouw is een omgevingsvergunning noodzakelijk. De gemeenten toetst de ingediende bouwplannen op tal van voorschriften, zoals bouwbesluit, constructievereisten en het bestemmingsplan. Voldoet de aanvraag aan deze eisen, dan wordt de omgevingsvergunning verleend.

Daar waar verbouwd of nieuw gebouwd wordt, wordt veelal niet gekeken naar de negatieve effecten op de omliggende erven. Een omgevingsvergunning is een toets op wat er gebouwd gaat worden. Niet een toets naar de bijeffecten op de buren.

2. Vergunningsvrij bouwen

Er zijn in Nederland regels opgesteld voor het zogenaamde vergunningsvrij bouwen. Een ontlasting van de controle activiteiten bij de gemeente, maar gelijktijdig een enorme bron van irritatie en ergernis voor hen die, als aangrenzende bewoner, ermee geconfronteerd worden.

Ondanks dat er een recht verleend is door de gemeente via de omgevingsvergunning of door de regels verbonden aan het vergunningsvrij bouwen, is het niet zo dat de bouwactiviteit mag leiden tot onrechtmatige hinder.

Wat te doen bij onrechtmatige hinder

Wordt er een omgevingsvergunning aangevraagd bij een van je buren, wees dan alert en onderzoek wat de voorgenomen nieuwbouwplannen zijn.

Jij als buurman zal moeten bekijken of er negatieve effecten ontstaan voor de daglicht toetreding, de bezonning of dat er mogelijk op andere wijze hinder ontstaat. Hier zal je zelf het initiatief ter hand moeten nemen. Ga naar de gemeente en vraag bij bouw en woningtoezicht de bouwplannen op.

Ondanks dat een bouwvergunning verleend is/wordt, kan er met succes bezwaar aangetekend worden tegen die omgevingsvergunning en wel onder het regiem van het burenrecht. Ondersteuning van een gespecialiseerde advocaat in bouwrecht is hierbij zeer wenselijk.

Hinder en de onrechtmatige daad

De voorgenomen bouwactiviteit moet leiden tot hinder wil je er met succes een verweer tegen voeren. Een rechter toets op de navolgende vereisten:

• Is de daad onrechtmatig
• Is de daad toe te rekenen aan de dader
• Is er sprake van schade
• Is de schade direct veroorzaakt door de onrechtmatige daad

Waarbij in dit geval de daad de voorgenomen bouwplannen van je buren zijn.

Tot hoever reikt het burenrecht

Hinder of onrechtmatige hinder hoeft niet noodzakelijkerwijs van de directe buren te komen. De bouwplannen ‘verderop’ moeten wel leiden tot aantoonbare hinder. Je hoeft als bewoner ook geen eigenaar van het pand te zijn dat je bewoont om een vordering op grond van onrechtmatige hinder in te stellen.

Het burgerlijk wetboek

In het burgerlijk wetboek (BW) artikel 5:37 en 6:162 vinden we de basis terug waarop de onrechtmatige hinder in procedures aangevoerd kan worden. De artikelen luiden als volgt.

Artikel 5:37 Burgerlijk Wetboek

“ De eigenaar van een erf mag niet in een mate of op een wijze die volgens artikel 162 van Boek 6 onrechtmatig is, aan eigenaars van andere erven hinder toebrengen zoals door het verspreiden van rumoer, trillingen, stank, rook of gassen, door het onthouden van licht of lucht of door het ontnemen van steun.
”

Artikel 6:162 Burgerlijk Wetboek

“ 

1. Hij die jegens een ander een onrechtmatige daad pleegt, welke hem kan worden toegerekend, is verplicht de schade die de ander dientengevolge lijdt, te vergoeden.


2. Als onrechtmatige daad worden aangemerkt een inbreuk op een recht en een doen of nalaten in strijd met een wettelijke plicht of met hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt, een en ander behoudens de aanwezigheid van een rechtvaardigingsgrond.


3. Een onrechtmatige daad kan aan de dader worden toegerekend, indien zij te wijten is aan zijn schuld of aan een oorzaak welke krachtens de wet of de in het verkeer geldende opvattingen voor zijn rekening komt.

”

Zienswijzen of bezwaar

Zodra een buurman een omgevingsvergunning indient, daar melding van gemaakt wordt en er overlast voor jou te verwachten is, is het verstandig om een zienswijze in te dienen. Een zienswijze is een wat zachtere term voor een bezwaar indienen; het klinkt vriendelijker. Zodra een zienswijze is ingediend zal de ambtenaar onderzoeken of de zienswijze ontvankelijk is. Gebruikelijk is dat de gemeentelijk bouw en woningtoezicht om een zon/schaduwberekening vraagt aan de indiener van de omgevingsvergunning, als de daglichttoetreding en de zontoetreding in het geding is.

Contra expertise Zon Schaduw berekening

Let op, het betreft dan wel een zon schaduwberekening gemaakt door dezelfde partij die een direct belang heeft bij die bouwactiviteit. Te vaak komt het voor dat deze zon/schaduwberekeningen een zweem van manipulatie oproepen. iTX BouwConsult wordt in deze kwesties regelmatig gevraagd om een contra-expertise uit te voeren. Dit soort zaken komt regelmatig terecht bij de rechtbank.

Uitspraak rechter

Als blijkt dat de gemeente niets doet met uw zienswijzen dan is de vervolgstap de weg naar de rechter. Een goede rechtsbijstandsverzekering kan hier een helpende hand bieden. Een zon/schaduwberekening eventueel aangevuld met een daglichtberekening is het fundament onder uw strategie om de bouwactiviteit te voorkomen.

De rechter kan als enige een oordeel vellen of bij geplande nieuwbouw sprake is van onrechtmatige hinder. Hij zal zich dan nadrukkelijk buigen over de volgende vragen:

• Is de geplande nieuwbouw onrechtmatig
• Is de onrechtmatigheid toe te schrijven aan de indiener van de omgevingsvergunning
• Ondervinden de buren schade van de nieuwbouw
• Wordt deze schade veroorzaakt door de nieuwbouw

Naast de burenhinder zal de rechter kijken naar de regelgeving die in Nederland bekend is ten aanzien van daglicht en zontoetreding. In het algemeen komen we dan terecht bij de 'TNO-norm 2005-BBE-RO36 Daglichttoetreding en bezonning in de woonomgeving'. De gemeente Den Haag kent als enige gemeente een eigen norm, de zogenaamde Haagse bezonningsnorm.

Kort geding

Is de omgevingsvergunning al verleend, dan is het kort geding het instrument om de ongewenste bouwactiviteit stil te laten leggen.

Vermindering van zonlicht

Is vermindering van zonlicht een onrechtmatige daad in relatie tot nieuwbouwplannen? Allereerst zal door middel van een zon/schaduwberekening moeten worden aangetoond wat precies de hoeveelheid zonlicht was in de bestaande toestand en wat deze is na realisatie van de nieuwbouw. iTX BouwConsult kan dit soort berekeningen uitvoeren. Uit de zon/schaduwberekening blijkt dan wat de afname exact is. Het is aan de rechter om te beoordelen of de ernst en de duur van het verminderen van zonlicht voldoende is om tot stopzetting of aanpassing van het bouwvoornemen te komen. Ook kan er sprake zijn van een schadevergoeding.

Vermindering van daglicht

Er is een verschil tussen een zon/schaduwberekening en een daglichtberekening. Bij de zon kijken wij eigenlijk expliciet naar de schaduweffecten. Daglicht vermindering wordt bepaald aan de hand van de daglichtberekeningen conform 'NEN 2057 Daglichtopeningen van gebouwen - Bepaling van de equivalente daglichtoppervlakte van een ruimte'. De daglichteis is verwoord in het bouwbesluit en kijkt primair naar de hoeveelheid daglicht die minimaal in een woning dient binnen te komen via daglichtopeningen. Deze eis wordt getoetst bij de aanvraag van een omgevingsvergunning voor een nieuwe woning.

In bestaande situatie kan deze daglichtberekeningsmethodiek ingezet worden om de vermindering van daglicht aan te tonen. Denk bijvoorbeeld aan de bouw van een uitbreiding bij de buurman. iTX BouwConsult brekend dan de afname van daglicht in de naastliggende woning ten gevolge van de voorgenomen nieuwbouw.

Kokereffect

In de dichtbevolkte gebieden bouwen we steeds dichter op elkaar. Nieuwbouwplannen van de buren leiden bijna altijd tot afname van zon en daglicht in de naastliggende woningen. Maar daarnaast kan ook sprake zijn van een kokereffect. Was er eerder sprake van een vrij uitzicht of een onbelemmerde toegang van daglicht, na de nieuwbouw van de buren moet je steil omhoogkijken om nog iets van een blauwe hemel te ontwaren. Je kijkt als het ware in een koker omhoog.

Vermindering van zonlicht in relatie tot bomen

We kennen allemaal de uitdrukking ”de bomen groeien tot in de hemel”. Een mooie uitdrukking, maar als het de bomen van de buren zijn is het enthousiasme ver te zoeken. Zeker als de buurman geen gehoor geeft aan de wens om de boom in toom te houden.

Bomen zijn sommige tot last en voor andere een noodzaak voor een gezond klimaat. Wanneer is er sprake van onrechtmatige hinder bij te hoge bomen. Deze vraag is minder makkelijk te beantwoorden. Van belang is hoe lang de bomen er al staan. Wat is de huidige hoogte van de bomen en welk groeipotentieel hebben ze nog. Kon je weten dat die bomen er stonden of was het een volkomen verassing.

In onderzoeken die iTX BouwConsult uitvoert kijken wij naar de huidige situatie en de situatie over 10 jaar. Het laatste is uiteraard een schatting. Verder is van belang of de zonlicht vermindering onderzocht moet worden voor de woning zelf of voor de tuin. Indien het laatste het geval is onderzoeken wij de procentuele afname van het zonlicht tussen nu en 10 jaar.

Rechtspraak, bomen en vermindering van zonlicht

In de rechtspraak wordt niet zomaar aangenomen dat een boom onrechtmatige hinder veroorzaakt. Een boom kan ook gezien worden als een bijdrage aan een gezond milieu. En daardoor kan er geen sprake zijn van onrechtmatige hinder. Bedacht moet wel worden dat iedere uitspraak weer op zichzelf staat en iedere situatie op zich uniek is.

iTX BouwConsult

iTX BouwConsult maakt vele daglicht en zon/schaduwberekeningen per jaar. Dat doen wij voor particulieren, aannemers, gemeenten en rechtsbijstandsverzekeraars. Daarnaast worden wij uitgenodigd om als zon- en daglichtexpert mee te gaan naar een rechtszaak van een van onze cliënten. Dit als vervolg van onze onderzoeken. Het wel of niet veroorzaken van onrechtmatige hinder vormt meestal een belangrijk sleutelelement bij het oordeel van de rechter.

Zon- en/of daglicht onderzoek aanvragen

Wil u meer weten, of een offerte anvragen voor een zon- en/of daglicht onderzoek door iTX BouwConsult? Vraag dan nu een vrijblijvende offerte aan. Vergeet niet bij de aanvraag alle relevante gegevens, zoals adres van uzelf, van diegene die de overlast veroorzaakt en de uitbreidingsplannen, mee op te sturen.